Tussen het groen van Puurs-Sint-Amands ligt Fort Liezele, een plek waar de tijd lijkt stil te staan. De zware poorten, de vochtige gangen, het geluid van voetstappen dat weerkaatst op de betonnen muren… Hier sluimert nog altijd de echo van een oorlog die meer dan honderd jaar geleden woedde. Maar hoe maak je dat voelbaar voor kinderen? Hoe breng je een verleden tot leven zonder het te verzwaren?
Dat was de uitdaging waar het museum Mastiek voor inschakelde: meer kinderen laten kennismaken met de bijzondere geschiedenis van het fort op een speelse én betekenisvolle manier.
De zoektocht naar beleving
Fort van Liezele is het best bewaarde fort van de Antwerpse fortengordel. De keuken, geschutskoepels, cellen en slaapzalen liggen er nog bij alsof de soldaten elk moment kunnen terugkeren. Het fort is meer dan een museum. Het is een tijdscapsule, een plek waar je even mag spelen met geschiedenis. En wie wist het meest over deze geschiedenis? De gidsen van Fort Liezele. Dus we gingen met hen in gesprek.
De gidsen waren goed in hun vak, gepassioneerde vertellers die hun publiek meenemen in verhalen over soldaten en kanonnen. Toch klonk er een verlangen: “We willen dat kinderen het niet alleen horen, maar ook beleven.”
De start van een nieuw scholenaanbod, waarbij de gids of de brochure ook uitdaagt, prikkelt, laat spelen en ontdekken. Beleving werd het sleutelwoord.
Van de klas tot in het fort
Samen met kunstenaar Indra Laenens ontwikkelden we een voortraject in de klas. Omdat er geen foto’s van soldaten in het fort bestaan (uit vrees voor spionage), baseerden we ons op zelfportretten van Indra die een verrassende, humoristische blik op oorlog werpen.
We interviewden enkele leerkrachten over wat ze zoeken bij of verwachten van vredeseducatie en verwerkten dat in de lesmap.
© Indra Laenens
© David Legreve
De lesmap die daarbij hoort, oogt als een reeks oude oorlogsaffiches. Ze nodigt leerlingen uit om te kijken, te denken en te spelen. Via het dadaïsme, de absurdistische kunststroming die na WOI ontstond, maakten leerlingen bijvoorbeeld stiftgedichten en speurden ze in oude en nieuwe kranten naar vredesboodschappen. Want oorlog is iets van alle tijden…
Wanneer oorlog een gezicht krijgt
Op de dag van hun bezoek aan het fort stappen leerlingen binnen. Niet zomaar als bezoeker, maar als soldaat, aalmoezenier, foerier of brigadier. We ontwikkelden voor elk kind een militair mobilisatieboekje, met een naam, een rol en een paar karaktertrekjes. We wilden hen laten ontdekken dat oorlog niet alleen gaat over kanonnen en strijd, maar over mensen. Over keuzes, vriendschap en verlies.
© David Legreve
© David Legreve
© David Legreve
Ze leren het fort kennen door te doen: Wat stop je in je koffer als je moet vluchten? Ze overleggen, twijfelen. Welk souvenir stuur je naar je familie? Voor welke overtreding vind jij dat je medesoldaten naar het cachot moeten? Als telefonisten in het schootsbureel beslissen ze naar waar het kanon gericht moet worden. Kortom, de oorlog wordt geen ver-van-hun-bedshow meer, maar iets dat raakt. Menselijk. Herkenbaar.
© David Legreve
© David Legreve